Covid zal onder ons blijven en is van een pandemie veranderd naar een endemische ziekte. Wat kunnen we verwachten van de impact van het virus op de gezondheid van werkend NL?

Lange tijd was de ‘gewone’ griep een bepalende factor in verzuim. In de winter doet het griepseizoen haar intrede, doorlopen de meesten -met milde klachten- een nieuwe variant van het griepvirus. Een paar dagen uitzieken is vaak voldoende, maar het verzuim neemt wel toe. De CBS-kwartaalcijfers voor verzuim toonden jaar op jaar een ritmisch patroon.

Het coronavirus doorbrak dit patroon enigszins. In het eerste begin meldde Nederland zich ziek, deels uit angst voor de gevolgen van het virus. Daarna werden maatregelen ingesteld en was het verzuim juist lager dan verwacht. Weer later nam de psychologische druk door alle verandering toe wat het verzuim weer deed toenemen. Inmiddels is duidelijk dat het virus, net als het griep virus, onder ons zal blijven. De grote vraag is wat de lange termijn effecten zullen zijn van Covid.

Corona kwam op in een tijd waar data een belangrijke rol speelt. En dit geeft een uniek kijkje in de invloed van het virus op werkend Nederland. De dagkoers van besmetting werd lang bepaald door het aantal positieve PCR testen, dit cijfer wordt echter sterk beïnvloed door de testbereidheid. Een objectievere maat voor de prevalentie is het aantal virusdeeltjes dat via onze ontlasting in het riool terecht komt en door het RIVM dagelijks wordt gemeten.

We hebben deze waarde vergeleken met de dagelijkse verzuimcijfers gepubliceerd door VISMA en vinden een interessante correlatie.

Correlatie – We hebben de data van beiden datasets zo geplot dat ze in de eerste periode gemiddelde dezelfde hoogte hebben. Kijken we naar het niveau van het virus in het riool zien we dat het virus nog in meerdere golven per jaar over ons heen komt. Het verzuimpercentage stijgt en daalt duidelijk mee met het virus. Maar opvallend is dat ook kleinere modulaties op het verzuim in hoge mate de gemeten hoeveelheid virus in het rioolwater volgen. Duidelijk is dat verzuim nog steeds sterk beïnvloed wordt door het virus. Over het hele weergegeven interval is de correlatie wel 82%. In de periode tussen de twee zomers loopt de correlatie op tot wel 94%!

Het virus zwakt af – Hoewel de correlatie tussen de twee curves erg hoog blijft, valt het op dat het niveau van iedere piek in verzuim langzaam maar zeker minder hoog te worden t.o.v. de hoogte van de rioolmeting. Het is een zeer positieve ontwikkeling, die in lijn der verwachting ligt van de ontwikkeling die een virus typisch doormaakt. Door de snelle replicatie van het virussen ontwikkelen deze zich razendsnel door mutatie op mutatie. De nieuwe variante die de overhand nemen zijn typisch besmettelijker maar minder ziekmakend. Als we kijken naar welke virusvariant in welke periode actief is, zien we dat bijna iedere ‘grote’ piek gepaard gaat met een nieuwe virus variant. Het lijkt erop dat Omikron BA.2 minder verzuim veroorzaakt dan de voorganger Omikron BA.1, en de huidige variant BA.5 lijkt weer iets minder verzuim te veroorzaken.

Zomer – In de zomermaanden, juli en augustus, ligt het verzuim veel lager dan in de overige maanden bij een zelfde hoeveelheid van het virus. Zo is de verhouding tussen de verzuimpiek en de virusdeeltjespiek in juli 2022 veel kleiner dan die van oktober 2022, terwijl de zelfde Omikron variant in omloop is. Gedurende de zomer van 2021 wijkt de verzuimcurve volledig af van de gemeten virushoeveelheid. De verspreiding van het virus begon op 1 juli toen de nachtclubs toegankelijk werden met een QR-code. Jonge mensen volgde het advies om te ‘dansen-met-janssen’ en de besmetting onder deze groep liepen explosief op. Snel reageerde de overheid hierop met een nieuw maatregelen pakket. De besmettingen vielen in een leeftijdsgroep die slechts een klein deel van de werkende beroepsbevolking uitmaakt. Terwijl de maatregelen iedere leeftijdsgroep raakte, met als effect juist een lager verzuimpercentage.

Vooruitkijken – Door te kijken wanneer, met welke ‘vertraging’ tussen de twee curves, de correlatie maximaal is zien we dat het verzuim zo’n 2 tot 3 dagen achter loopt op de virusconcentratie. Dit stelt ons in staat om enkele dagen vooruit te blikken op de verwachting van het verzuim. Net zoals we het lokale weer voor enkele dagen vooruit redelijk kunnen voorspellen vanuit de metingen van luchtdruk.

Kijken we naar de rioolmetingen van de afgelopen paar dagen nemen we daar een sterke afnamen waar. Goed nieuws, het verzuim zal dan dus naar alle waarschijnlijkheid de komende dagen gelukkig weer af nemen.

Leeftijd – De verspreiding en het ziektebeeld verschilt sterk afhankelijk van de leeftijd. Er geldt altijd hoe jonger hoe lager het gemiddelde verzuim. Echter zien we dat midden in een corona golf de procentuele toename in verzuim het sterkste is voor de jongste leeftijdsgroepen: Zo ligt het verzuim in de piek van februari en maart 2022 bij 45-55 jaar 30% hoger dan gemiddeld, bij 20-25 al 50% hoger, en in de groep tot 20 jaar maar liefst 200% hoger dan ‘normaal’.